Herindeling? "Er is een probleem op te lossen"

Sinds maandag 17 november hebben al ruim 800 inwoners uit de gemeente Brummen de vragenlijst over de bestuurlijke toekomst van Brummen ingevuld. “Daar zijn we al heel blij mee,” laat André van Nijkerken weten. Hij is als projectleider bij het project betrokken. Hij constateert dat er ook veel vragen zijn van inwoners. Van Nijkerken begrijpt dat heel goed. “Het gaat om een onderwerp dat impact heeft, maar het raakt ook de gemoederen. Tegelijk moet duidelijk zijn dat Brummen een probleem heeft op te lossen. Niets doen is geen optie.”

Het is een gegeven dat kleinere gemeenten zoals Brummen het steeds moeilijker hebben om hun inwoners goed te ondersteunen. “Gemeenten krijgen er voortdurend taken bij. Van woningbouw en klimaatmaatregelen tot asielopvang en energietransitie. Maar het geld dat het Rijk daarvoor geeft, blijft achter. Vooral in de zorg stijgen de kosten en is er steeds meer hulp nodig.”

In actie komen

Hoewel Van Nijkerken sinds het voorjaar van 2024 als projectleider betrokken is, speelt het vraagstuk in de gemeente Brummen al vele jaren. “Financieel heeft Brummen het erg moeilijk gehad en heeft het onder preventief toezicht gestaan van de provincie. Ook is er een bestuurskrachtonderzoek uitgevoerd door Berenschot, waarbij de kwetsbaarheden van een kleine gemeente duidelijk in beeld kwamen.” Dat was voor de nieuw aangetreden raad in 2022 reden om in actie te komen en kritisch te kijken naar de bestuurlijke toekomst van de gemeente.

Eerste onderzoek

Raadsbreed werd besloten het college de opdracht te geven een grondig onderzoek te laten uitvoeren naar de bestuurlijke toekomst van de gemeente. Een onderzoek waarbij vijf uiteenlopende scenario’s zijn onderzocht: van zelfstandig blijven tot samengaan met een andere gemeente. Met daarbij de centrale vraag: met welk scenario heeft de gemeente Brummen de meeste kans om de dienstverlening en voorzieningen voor haar inwoners op peil te houden?

Uit het onderzoek blijkt duidelijk dat de omvang van de organisatie een probleem is. “Brummen beschikt over zo’n 190 medewerkers. Veel functies worden hierdoor maar door één persoon vervuld. Dat maakt de organisatie en daarmee de dienstverlening aan de inwoners uitermate kwetsbaar,” legt Van Nijkerken uit. “Daarnaast liggen de salarissen lager dan in grote gemeenten omdat de hoogte daarvan gekoppeld is aan de omvang van een gemeente. In tijden van personeelstekort kiezen werknemers daarom sneller voor een grotere gemeente, wat het voor Brummen nog lastiger maakt om de kwaliteit en continuïteit van de dienstverlening te behouden.”

In fase 1 van het onderzoek werden ook inwoners al actief betrokken. “We hebben hen via een vragenlijst gevraagd wat zij belangrijk vinden richting de toekomst. Dit als het gaat om dienstverlening en voorzieningen”. Volgens Van Nijkerken is met deze vragenlijst heel veel informatie opgehaald. “De uitkomsten hebben een belangrijke rol gespeeld in de uiteindelijke en unanieme keuze van de gemeenteraad in april 2025 voor het scenario van  herindelen van de hele gemeente Brummen met één andere gemeente. Zo hebben inwoners aangegeven veel waarde te hechten aan het behoud van het huidige karakter van de gemeente Brummen. De invloed daarop (ook bij verkiezingen) is groter bij het samengaan als één geheel met een kleinere gemeente dan bij herindelen van kleinere delen van gemeente Brummen met verschillende andere gemeenten of bij het samengaan met een (veel) grotere gemeente.” 

Vervolgonderzoek

Vanaf het raadsbesluit op 17 april 2025 is een nieuwe tweede fase van het onderzoek ingegaan. Op verzoek van de gemeenteraad van Brummen is een vervolgonderzoek gestart naar samengaan met of Rheden, of Zutphen. “College en gemeenteraad vinden deze twee buurgemeenten de meest logische partners,“ licht de projectleider toe. “Andere gemeenten vielen om uiteenlopende redenen af. Zo richt Bronckhorst zich naar eigen zeggen vooral op de Achterhoek, wil Voorst op dit moment nog niet samengaan met een andere gemeente en vinden we Apeldoorn te groot. Brummen zou dan veel invloed verliezen, ook op het gebied van identiteit en karakter. En juist het behoud van de huidige identiteit en karakter van gemeente Brummen is door de inwoners als uitermate belangrijk bestempeld.”

Realistische toekomstbeelden

In fase 2 van het onderzoek trekken gemeenten Brummen, Rheden en Zutphen samen op. De drie gemeenten hebben de afgelopen maanden samen veel werk verzet en feitelijke informatie in beeld gebracht. Dit heeft uiteindelijk geleid tot twee realistische toekomstbeelden: één voor een mogelijke nieuwe gemeente Brummen-Rheden en één voor Brummen-Zutphen. Deze laten zien hoe de uitgangspositie van zo’n nieuwe gemeente eruit kan zien, met aandacht voor zowel de kansen als de uitdagingen. Ze beschrijven wat een herindeling zou betekenen voor thema’s die in fase 1 van het onderzoek door de inwoners van gemeente Brummen als belangrijk zijn aangemerkt, zoals voorzieningen, dienstverlening, identiteit, scholen en veiligheid. Zo krijgen inwoners en bestuurders een helder beeld van de mogelijke toekomst, ook op deze voor hen belangrijke onderwerpen.

Omdat een fusie invloed heeft op inwoners, mogen zij nu hun mening geven. Van Nijkerken: “Dit gebeurt niet via een bindend referendum, maar via een brede raadpleging. Tot en met zondag 30 november kan iedereen inhoudelijk op beide toekomstbeelden reageren. Dat vraagt weliswaar de nodige tijd en aandacht van mensen, maar het is ook echt een belangrijk onderwerp waarbij inhoudelijke overwegingen uiteindelijk de doorslag zullen geven. De gemeenteraad heeft echter het laatste woord.” 

Hulp nodig?

Op allerlei manieren (online en op papier) kunnen mensen de vragenlijst invullen. Inwoners die hulp willen bij het invullen van de vragenlijst kunnen terecht bij Bij de Bieb. “Medewerkers van het Informatiepunt Digitale Overheid helpen je gratis. Je hoeft geen afspraak te maken,” laat Van Nijkerken weten. Op dinsdag 25 november kan dit van 9.30 tot 11.30 uur in de bibliotheek in Eerbeek, en op donderdag 27 november van 14.00 tot 16.00 uur in de Brummense bibliotheekvestiging. Een handig hulpmiddel is ook de Lees Simpel-app. Deze app legt in makkelijke taal uit wat er in een brief of tekst staat, en de tekst kan ook worden voorgelezen. Meer informatie hierover is te vinden op de website www.leessimpel.nl. 

Raad speekt voorkeur uit

Het zijn de gekozen raadsleden van gemeente Brummen die op 15 januari 2026 een voorkeur uitspreken voor één van de twee mogelijke partners. Daarna volgen besluiten van de raden van Rheden en Zutphen. Na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2026 kunnen de nieuw gekozen raden de richting definitief bevestigen en de volgende stappen zetten.

Vragenlijst 

De online vragenlijst is tot en met 30 november in te vullen via de website www.moventem.nl/brummen.nl. Ook is er een papieren versie beschikbaar. Mail of bel dan met Moventem: onderzoek@moventem.nl of (0575) 843 738. Meer weten over dit onderzoek? Alle documenten zijn te lezen op de speciale pagina www.brummen.nl/toekomst